Zakażenia przenoszone wewnątrzmacicznie lub podczas porodu są istotną przyczyną umieralności płodów i noworodków oraz ważnym czynnikiem wpływającym na zachorowalność we wczesnym i późniejszym dzieciństwie. Zakażenia odmatczyne zostały połączone w grupę o akronimie TORCH, w której większość stanowią choroby o etiologii wirusowej. W pracy przedstawiono aktualne zasady diagnostyki, leczenia i profilaktyki zakażeń wirusowych u kobiety ciężarnej oraz omówiono sposoby zapobiegania transmisji wertykalnej tych chorób. 

Intrauterine or perinatally transmitted infections are a significant cause of fetal and neonatal mortality and an important factor for morbidity in early and late childhood. Vertically transmitted infections have been grouped in the TORCH acronym, which includes mainly viral infections. In this review we present the current methods of diagnosis, treatment and prevention of viral infections in pregnant women. In addition, the possible methods of prevention of mother-to-child transmission of these viruses were discussed. 

Zmiany skórne w okresie noworodkowym i niemowlęcym to jedna z najczęstszych przyczyn wizyt w gabinecie lekarza pediatry. Ze względu na niecałkowite wykształcenie warstwy rogowej naskórka oraz inny niż u starszych dzieci skład płaszcza lipidowego, skóra noworodków i niemowląt jest bardziej podatna na uszkodzenia. Zdecydowana większość zmian wymaga wyłącznie obserwacji i ustępuje samoistnie. W niektórych przypadkach wystarczy zastosować leczenie objawowe, a tylko w nielicznych konieczne jest leczenie celowane (np. antybiotykoterapia, leki przeciwgrzybicze). W niniejszej pracy omówiono wybrane choroby skórne występujące w okresie noworodkowym i niemowlęcym. 

Skin lesions among newborns and infants is one of the most common reasons for parents to make an appointment with a paediatrician. Due to the incomplete development and functioning of the epidermis, newborn and infant’s skin is more prone to lesions. Most of the skin conditions are transient and requires only observation. In some cases, symptomatic treatment will be needed. Only a few conditions will require use of antibiotics or antifungal medicines. This article provides a general overview of chosen skin conditions among newborns and infants. 

Hipoglikemia jest istotnym problemem klinicznym w neonatologii, najczęściej związanym z adaptacją do życia zewnątrzmacicznego. Ponieważ glukoza jest podstawowym substratem energetycznym niezbędnym do funkcjonowania komórek centralnego układu nerwowego, obniżenie stężenia glukozy poniżej tzw. wartości krytycznej powoduje nieodwracalne uszkodzenie mózgu. Nie wypracowano jak dotąd definicji hipoglikemii u noworodków, jednak według polskich autorów hipoglikemię u noworodków w 1 dobie życia należy rozpoznawać przy stężeniu glukozy we krwi włośniczkowej < 45 mg/ dl (2,5 mmol/l), niezależnie od masy urodzeniowej i wieku płodowego. Objawy hipoglikemii u noworodków są niespecyficzne, poza tym często stan ten może przez długi czas przebiegać skąpo- lub bezobjawowo. W pracy omówiono przyczyny oraz grupy ryzyka hipoglikemii u noworodków, z uwzględnieniem sytuacji przejściowych i patologii związanych z przetrwałą hipoglikemią. Przedstawiono wytyczne postępowania klinicznego, które powinno obejmować: monitorowanie noworodków z grupy ryzyka, korygowanie hipoglikemii oraz diagnostykę w celu ustalenia pierwotnej przyczyny i wdrożenie leczenia przyczynowego.

Hypoglycemia is significant clinical problem in neonatology, most often connected with adaptation to extrauterine life. As glucose is a basic energetic substrate necessary for functioning of central nervous system cells, decreasing of serum glucose concentration below the so-called ‘critical value’ leads to irreversible damage of the brain. There is no single definition of neonatal hypoglycemia determined, however, according to Polish authors, hypoglycemia in the first day of life should be diagnosed when capillary blood glucose is < 45 mg/dL (2.5 mmol/L) regardless to birth weight or fetal age. Symptoms of hypoglycemia in a newborn are nonspecific, and it may often be oligo- or asymptomatic. The paper discusses the risk groups of neonatal hypoglycemia, as well as the classification and causes of hypoglycemia newborns, including transient situations and pathologies associated with persistent hypoglycemia. Presented guidelines for clinical management include monitoring neonates at risk, correcting hypoglycemia, diagnostic procedures to determine the cause and implementing causal treatment. 

Guz Wilmsa jest najczęstszym nowotworem nerek u dzieci. W około 10% przypadków guzowi Wilmsa towarzyszą zespoły genetyczne. W początkowym okresie choroba przebiega w sposób asymptomatyczny, później mogą wystąpić takie objawy jak: wyczuwalny guz w jamie brzusznej, ból brzucha, krwinkomocz/krwiomocz, nadciśnienie tętnicze. W przypadku podejrzenia guza nerki należy wykonać badania obrazowe. Klasyczny obraz histologiczny przedstawia trójskładnikową budowę zawierającą komórki blastemy, podścieliska oraz oraz komórki typu nabłonkowego. Histologicznym markerem złośliwości guza jest obecność anaplazji. Zmianami prekursorowymi w przypadku nerczaka zarodkowego są pozostałości nefrogenne. W 2016 roku Renal Tumour Study Group of the International Society of Paediatric Oncology (SIOP-RTSG) opracowała nowy schemat diagnostyczny i terapeutyczny pod tytułem: „UMBRELLA SIOP-RTSG 2016”. Efekty leczenia guza Wilmsa są dowodem postępu poczynionego w onkologii dziecięcej. 

Wilms tumour is the most common renal neoplasm in children. Approximately 10% of cases are associated with genetic syndromes. Initially WT is asymptomatic but with the development of the tumour abdominal mass or swelling, abdominal pain, hematuria, hypertension may be observed. In case of a suspected renal lesion, imaging studies should be performed. The most common Wilms tumour histology is a triphasic appearance containing undifferentiated blastema, fibroblast-like stroma and epithelial elements. Marker of unfavourable histology is anaplasia. Precursor lesions of Wilms tumour are nephrogenic rests (NR), which represent persistent embryonic renal tissue. In 2016 The Renal Tumour Study Group of the International Society of Paediatric Oncology (SIOP-RTSG) developed a new protocol for the diagnosis and treatment of WT, the UMBRELLA SIOP-RTSG 2016. Wilms tumor is an example of the progress made in pediatric oncology. 

Uznanie roli dysbiozy (zaburzeń składu i aktywności mikrobioty) w etiopatogenezie atopowego zapalenia skóry (AZS) sprawia, że zainteresowaniem cieszą się metody modyfikacji mikrobioty, w tym m.in. poprzez stosowanie probiotyków. W artykule podsumowano dane z badań z randomizacją lub ich metaanaliz, w których oceniano skuteczność kliniczną probiotyków w leczeniu i zapobieganiu AZS. W celu identyfikacji badań przeszukano Cochrane Library oraz komputerową bazę piśmiennictwa medycznego MEDLINE (do listopada 2019). Liczba badań (prawie 70, którymi objęto ponad 9500 chorych) wskazuje na ogromne zainteresowanie stosowaniem probiotyków w zapobieganiu i leczeniu AZS. Probiotyki – jako grupa – mogą odgrywać rolę w profilaktyce i leczeniu AZS, chociaż wielkość efektu klinicznego bywa dyskusyjna. Nie wszystkie probiotyki są sobie równe, a rola poszczególnych probiotyków (stosowanych pojedynczo lub w kombinacjach) pozostaje często niejasna. Jeżeli lekarz lub opiekunowie dziecka planują wdrożenie konkretnego probiotyku, warto omówić z rodzicami, czy spodziewane korzyści są zgodne z ich oczekiwaniami i warte poniesionych kosztów. 

An altered gut microbiota composition and/or activity (dysbiosis) contributes to the pathogenesis of atopic dermatitis. Consequently, there is an interest in the interventions targeting gut microbiota, including probiotics. Here, the aim was to systematically evaluate the effectiveness of probiotics for the management and prevention of atopic dermatitis in children. The Cochrane Library and MEDLINE (both up to November 2019) were searched for randomized controlled trials or their meta-analyses relevant to probiotics and atopic dermatitis. The number of trials – almost 70 trials involving over 9,500 subjects – indicates a vast interest in the use of probiotics in the prevention and treatment of atopic dermatitis. Data suggest that probiotics (as a class) may be effective in the treatment and prevention of atopic dermatitis, although the effect size may be disputable. The role of specific probiotics (single or in combination) remains unclear. Not all probiotics are equal. The efficacy and safety of each have to be evaluated separately. If a physician and/or care provider is planning to use a specific probiotic, it is worth discussing with parents whether the expected benefits are in line with their expectations and worth the cost. 

Nieswoiste choroby zapalne jelit (NZJ) (ang. inflammatory bowel disease) to grupa chorób przewlekłych. Zalicza się do nich chorobę Leśniowskiego-Crohna (ang. Crohn’s disease, CD), a także wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) (ang. ulcerative colitis) przebiegające ze stanem zapalnym i zwiększoną przepuszczalnością jelit, obejmujące głównie jelito grube i cienkie. Określenie nasilenia zmian zapalnych w przebiegu NZJ jest podstawą rozpoznania i monitorowania tej grupy chorób. Podstawowym badaniem jest ocena endoskopowa z histopatologiczną. Z powodu jej inwazyjności poszukuje się nieinwazyjnych biomarkerów do diagnostyki, jak również monitorowania przebiegu choroby. W ostatnim czasie większą uwagę zwraca się na markery biochemiczne, które umożliwiłyby w sposób bezpośredni, czyli tylko w obrębie jelita, wskazywanie na toczący się stan zapalny. Potencjalnym markerem jest kalprotektyna (ang. calprotectin, CLP), oznaczana w kale. W związku z tym, że w trakcie NZJ u pacjentów obserwuje się stan zapalny i zaburzenia trawienia oraz dochodzi do zaburzeń przepuszczalności błony śluzowej jelita, przedstawiono ocenę parametrów laboratoryjnych, takich jak neurotoksyna eozynofilowa (EDN), elastaza trzustkowa, wydzielnicze IgA, β2-defensyna, zonulina, alfa-1-antytrypsyna (AAT), lipopolisacharyd (LPS), cytrulina, test wchłaniania cukrów, białka wiążące kwasy tłuszczowe (I-FABP), okludyna, dimerowa forma kinazy pirogronianowej M2-PK i histamina w kale. 

Inflammatory bowel disease (IBD) is primarily Crohn’s disease (CD) and ulcerative colitis (UC), i.e. chronic diseases with inflammation and increased intestinal permeability. In clinical practice, endoscopic examination with histopathological evaluation was used for the diagnosis of IBD, because of the invasiveness of this study, biomarkers needed for diagnosis and monitoring of the course of the disease are sought. Determination of the severity of inflammatory changes in the course of inflammatory bowel disease is the basis for the diagnosis and monitoring of changes. So far, endoscopy and histopathological examination are included in the canon of diagnostic tests. For years, a laboratory parameter has been sought that is characterized by high sensitivity and specificity that would enable a diagnosis to be made quickly and easily. Recently, more and more attention has been focused around biochemical markers that would allow direct – i.e. only within the intestine – to point to ongoing inflammation. From a variety of data it appears that such a potential marker may be fecal calprotectin (CLP). The increase in CLP concentration in feces is observed in patients with CD and UC, while in healthy individuals and persons with irritable bowel syndrome (IBS) it is in the reference range. An increase in the concentration of CLP in the stool indicates an increased permeability of the intestinal barrier and the higher the higher the activity of the disease processes (depth of the mucosal infiltration and the surface of inflammation). Due to the fact that inflammation, digestive disorders and intestinal mucosa permeability are observed during the course of IBD, an assessment of laboratory parameters such as eosinophilic neurotoxin (EDN), pancreatic elastase, secretory IgA, β2-defensin, zonulin, alpha-1-antitrypsin (AAT), lipopolysaccharide (LPS), citrulline, sugar absorption test, fatty acid binding proteins (I-FABP), occludin, dimeric pyruvate kinase M2-PK and fecal histamine is presented. 

W krajach rozwiniętych zachorowalność na kamicę układu moczowego wzrasta o 6-10% rocznie, a jej występowanie obserwuje się u pacjentów w każdym wieku. Szacuje się, że w Polsce choroba ta dotyczy ok. 15 tys. dzieci, a ok. 20% chorych wymaga leczenia zabiegowego. Zasadnicze znaczenie dla pacjentów pediatrycznych ma wybór takiej metody leczenia, która umożliwiłaby całkowite usunięcie złogów w sposób jak najmniej inwazyjny i jednocześnie skuteczny. Poza zabiegami małoinwazyjnymi, takimi jak URSL, RIRS, PCNL, ESWL, nadal w urologii dziecięcej istnieją wskazania do operacji otwartych. W 2009 r. w Klinice Chirurgii Dziecięcej i Urologii Dziecięcej Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w Warszawie opracowano połączenie operacji otwartej z endoskopowym usuwaniem złogów z kielichów nerki. Zabieg ten pozwala na pozostawienie miąższu nerki nieuszkodzonego. Kamica układu moczowego u dzieci ze względu na coraz powszechniejsze występowanie jest poważnym problemem interdyscyplinarnym. Wymaga opieki nefrologa (ustalenie przyczyn oraz wdrożenie odpowiednich działań zapobiegających powstawaniu kolejnych złogów) i zastosowania skutecznego i jak najmniej inwazyjnego leczenia zabiegowego. 

In developed countries, the incidence of urolithiasis increases by 6-10% per year and its occurrence affects patients of all ages. It is estimated that in Poland, this disease affects about 15 000 children and about 20% of them require surgical treatment. Although minimally invasive procedures such as: URSL, RIRS, PCNL, and ESWL are commonly performed, there are still indications for open surgery. In 2009, a combination of open and endoscopic surgery to remove kidney stones was developed at our Clinic. This procedure allows to leave the parenchyma undamaged. Urolithiasis in children is a severe interdisciplinary problem because of its more common prevalence. It requires the care of a nephrologist (determining the reasons for its occurrence and the use of appropriate prevention to prevent the formation of new stones). Its formation requires a thorough recognition, proper treatment by a nephrologist and the use of efficient, effective and minimally invasive surgical procedure. 

Wprowadzenie: Wodogłowie wrodzone występuje z częstością 5/10 000 urodzeń. Jego rozpoznanie w okresie prenatalnym wiąże się z ryzykiem nieprawidłowego rozwoju oraz wystąpienia powikłań leczenia chirurgicznego.

Cel pracy: Analiza postępowania diagnostyczno-leczniczego u noworodków z wodogłowiem wrodzonym w zależności od przyczyny oraz zaproponowanie algorytmu postępowania.

Metoda: Retrospektywnej analizie poddano dokumentację medyczną 431 noworodków z poszerzeniem układu komorowego. Dzieci z wodogłowiem wrodzonym przyporządkowano do 2 grup: 1. noworodki z wodogłowiem spowodowanym wadą OUN, 2. noworodki z wodogłowiem o innej etiologii.

Wyniki: W grupie pierwszej wyodrębniono następujące przyczyny wodogłowia: przepuklina oponowo-rdzeniowa, niedrożność wodociągu mózgu, torbiel pajęczynówki i inne złożone wady OUN, w grupie drugiej zaś były to: krwawienie prenatalne, wrodzone zarażenie pierwotniakiem Toxoplasma gondii, zakażenie wirusem cytomegalii, guzy mózgu oraz wodogłowie o nieznanej etiologii. Diagnostyka obrazowa opierała się na badaniu ultrasonograficznym, rezonansie magnetycznym lub tomografii komputerowej. Czasowe odbarczanie wodogłowia wykonywano poprzez nakłucie komór, implantację zbiornika Rickhama i drenaż zewnętrzny, przy czym nie zaobserwowano istotnych różnic w częstości przeprowadzanych interwencji w badanych grupach. Noworodki z poszerzeniem układu komorowego w przebiegu wady OUN miały znacząco częściej implantowany układ zastawkowy.

Wnioski: Najczęstszą przyczyną wodogłowia wrodzonego jest przepuklina oponowo-rdzeniowa. U dzieci z tym rozpoznaniem wskazane wydaje się wykonanie dodatkowo rezonansu magnetycznego. W wybranych przypadkach należy rozważyć poszerzenie diagnostyki o badania genetyczne. U noworodków z wrodzonym poszerzeniem układu komorowego wtórnym do wady układu nerwowego implantacja układu zastawkowego była 3-krotnie częściej wykonywana w porównaniu z grupą drugą. 

Introduction: The prevalence of congenital hydrocephalus is reported to be 5 per 10 000 births. It is associated with high risk of development abnormalities and complications of surgical treatment.

The aim of this work was to analyse the diagnostic and therapeutic procedures in newborns with congenital hydrocephalus depending on its cause and to propose a management algorithm.

Method: We retrospectively analysed medical documentation of 431 newborns with vetriculomegaly Children with congenital hydrocephalus were devided into 2 groups: 1. newborns with hydrocephalus caused by central nervous system defect;  2. newborns with  different ethiology of hydrocephalus.

Results: Causes of hydrocephalus in group 1 were: myelomeningocele, aqueductal stenosis, arachnoid cyst and other complex central nervous system defect; in group 2 were: prenatal bleeding, cytomegalovirus and T. gondii infections, brain tumors and hydrocephalus of unknown etiology. Diagnosis was based on ultrasound scans, magnetic resonance or computer tomography of the brain. Decompression of hydrocephalus was carried out temporarily through: ventricular puncture, implantation of the Rickham reservoir and external ventricular drainage. There were no significant differences in the frequency of each interventions in the studied groups. Newborns with hydrocephalus caused by central nervous system defect had significantly more often ventriculoperitoneal shunts implanted. 

Conclusions: The most often cause of hydrocephalus is myelomeningocele. It seems advisable to extend the diagnostics to magnetic resonance imaging in children with this diagnosis. In selected cases genetic tests should be done. In newborns with hydrocephalus caused by central nervous system defect ventriculoperitoneal shunts implantation is a necessary therapeutic procedure three times more often than in the other cases. 

Zespół Stevensa-Johnsona (ang. Stevens-Johnson syndrome, SJS) i zespół toksycznej nekrolizy naskórka (ang. toxic epidermal necrolysis, TEN) należą do ciężkich polekowych reakcji pęcherzowych, często zagrażających życiu, przebiegających z rozległą utratą naskórka. W artykule przedstawiono przypadek 7-letniego chłopca, u którego wystąpiło nakładanie się SJS i TEN po zażyciu lamotryginy. 

Stevens-Johnson syndrome (SJS) and toxic epidermal necrolysis (TEN) are severe pemphigoid cutaneous reactions to drugs, often life-threatening, with extensive loss of epidermis. In the article, we present a case of 7-year-old boy who was diagnosed with SJS/TEN after taking lamotrigin. Standardy 

Rotawirusy (ang. rotavirus, RV) powszechnie występujące w populacji dziecięcej stanowią wiodącą przyczynę biegunek wśród najmłodszych dzieci na całym świecie. Z wiekiem często dochodzi do ponownych zakażeń, jednak każdy kolejny epizod ma łagodniejszy przebieg. RV pojawiają się także u osób wyjeżdżających, zwłaszcza do krajów o słabych warunkach sanitarnych, i są jedną z przyczyn biegunki podróżnych. W pracy przedstawiono i omówiono przypadek 2,5-letniej dziewczynki, która zachorowała na nieżyt żołądkowo-jelitowy o etiologii rotawirusowej podczas podróży do Egiptu. 

Rotaviruses (RVs) commonly found in the pediatric population are the leading causes of diarrhea among the youngest children. With age, reinfections often occur, but each subsequent episode tends to be milder. RVs can also occur in people traveling, especially to developing countries and constitute one of the factors of traveler’s diarrhea. The paper presents and discusses a case of rotavirus gastroenteritis during a trip to Egypt. 

W dniach 5-8 czerwca 2019 r. w Glasgow (Szkocja) odbyło się doroczne spotkanie ESPGHAN (European Society for Paediatric Gastroenterology Hepatology and Nutrition), na którym zaprezentowano badania dotyczące prebiotycznych oligosacharydów mleka kobiecego i ich zamienników w mieszankach. W wywiadzie omówiono doniesienia ze szczególnym uwzględnieniem nowych kompozycji oligosacharydów o właściwościach prebiotycznych, w tym postbiotycznych oligosacharydów, i ich znaczenie w kształtowaniu mikrobiomu jelitowego, a także wpływ na barierę jelitową i układ immunologiczny. 

The 52nd Annual Meeting of ESPGHAN (European Society for Paediatric Gastroenterology Hepatology and Nutrition) was held in Glasgow (Scotland) on June 5-8, 2019. On the meeting research on prebiotic human milk oligosaccharides and their substitutes in formulas was presented. The interview discusses research reports with particular emphasis on new compositions of oligosaccharides with prebiotic properties, including postbiotic oligosaccharides, and their importance in shaping the intestinal microbiome, the impact on the intestinal barrier and the functioning of the immune system.