Autor: Michał Pac

Opracowanie na podstawie: Hand I, Noble L, Abrams SA. Vitamin K and the Newborn Infant. Pediatrics 2022;149:e2021056036. 

W marcu 2022 r. Amerykańska Akademia Pediatrii (American Academy of Pediatrics, AAP) opublikowała stanowisko dotyczące stosowania witaminy K u noworodków. Eksperci podsumowują w nim dotychczasową wiedzę na temat choroby krwotocznej noworodków wywołanej niedoborem witaminy K. 

Choroba krwotoczna noworodków może występować w 3 postaciach. Postać o wczesnym początku manifestuje się w ciągu pierwszych 24 godz. życia i występuje zazwyczaj u matek przyjmujących leki wpływające na metabolizm witaminy K, postać klasyczna objawia się między 2. a 7. dniem życia i zazwyczaj ma charakter idiopatyczny, natomiast postać o późnym początku występuje między 1. tygodniem a 6. miesiącem życia prawie wyłącznie u niemowląt karmionych piersią, które nie otrzymały profilaktycznej dawki witaminy K.
Według zaleceń AAP z 2003 r., każdy noworodek po urodzeniu powinien otrzymać domięśniowo witaminę K w dawce 0,5-1 mg. Stosowanie doustnych preparatów witaminy K, pomimo skuteczności w zapobieganiu klasycznej postaci choroby krwotocznej noworodków, nie jest skuteczne w przeciwdziałaniu postaci o późnym początku. AAP powołuje się na badania europejskie, w których stosowanie doustnych postaci witaminy K w zwiększonych dawkach nie obniżało częstości występowania choroby. W związku z tym zaleca domięśniowe podanie 1 mg witaminy K w ciągu 6 godz. od urodzenia wszystkim noworodkom z masą ciała > 1500 g. 

Grupą szczególnie narażoną na krwawienia z powodu niedoboru witaminy K są noworodki urodzone przedwcześnie, co jest spowodowane niedojrzałością układu krwiotwórczego oraz wątroby. Wcześniakom o masie ciała ≤ 1500 g AAP rekomenduje domięśniową podaż witaminy K w dawce 0,3-0,5 mg/kg m.c. 

Witamina K znajduje się w niewielkich ilościach w mleku kobiecym. Z tego powodu niemowlęta karmione wyłącznie piersią, które nie otrzymały profilaktycznej dawki witaminy K, są w grupie podwyższonego ryzyka krwawienia z powodu niedoboru witaminy K. AAP zwraca uwagę, że w większości krajów, w których stosuje się doustną podaż witaminy K, podaje się ją między 4. a 12. t.ż. w celu zapobiegania późnej postaci choroby krwotocznej noworodków. Eksperci podkreślają jednak większą skuteczność podaży domięśniowej. 

W ostatnich latach istotnym problemem stał się coraz częstszy brak zgody rodziców na domięśniową podaż witaminy K. Jako powody takiej postawy wymienia się: chęć „życia w zgodzie z naturą”, chęć uniknięcia bolesnej, inwazyjnej procedury, brak zrozumienia przyczyny interwencji z powodu rzadkiego występowania choroby krwotocznej noworodków oraz strach przed konserwantami zawartymi w preparatach witaminy K. AAP podkreśla, że choroba krwotoczna noworodków jest obarczona dużym ryzykiem zgonu oraz że domięśniowa podaż witaminy K jest bezpieczną procedurą. Jako kolejny czynnik wpływający na coraz częstszą odmowę przez rodziców domięśniowej podaży witaminy K eksperci wymieniają nieuzasadnione głosy celebrytów i pracowników ochrony zdrowia. AAP podkreśla istotną rolę pediatrów w propagowaniu podaży witaminy K po urodzeniu. Lekarze powinni w jasny i przejrzysty, dostosowany do rozmówcy sposób wytłumaczyć zasadność i bezpieczeństwo procedury oraz poważne konsekwencje niepodania preparatu witaminy K.

Pełna wersja stanowiska jest dostępna pod adresem: 
https://publications.aap.org/pediatrics/article/149/3/e2021056036/184866/Vitamin-K-and-the-Newborn-Infant?autologincheck=redirected

Zalecenia Polskiego Zespołu Ekspertów dotyczące profilaktyki krwawienia z niedoboru witaminy K u noworodków i niemowląt dostępne są pod adresem:
https://ptp.edu.pl/wiadomosci/zalecenia/102-zalecenia-zespolu-ekspertow-dotyczace-profilaktyki-krwawienia-z-niedoboru-witaminy-k-u-noworodkow-i-niemowlat