Sprawozdanie z konferencji SMP 2014

W dniach 21-22 marca 2014 roku w Warszawie odbyła się II konferencja naukowo-dydaktyczna „Standardy medyczne w praktyce neonatologicznej i pediatrycznej” pod patronatem Konsultanta Krajowego w Dziedzinie Pediatrii, Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego, Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci oraz Instytutu „Pomnik - Centrum Zdrowia Dziecka”.

Konferencja złożona z ośmiu sesji pozwoliła omówić wiele ważnych zagadnień, m.in. opiekę laktacyjną, opiekę nad wcześniakiem, związek pomiędzy prawidłowym żywieniem a odpowiednim rozwojem dziecka, schematy postępowania w przypadkach trudnych, zaburzenia krzepnięcia, wakcynologię, a także choroby metaboliczne i infekcyjne.

Wykład inauguracyjny wygłosiła prof. Anna Dobrzańska. Pani Profesor określiła w nim, w oparciu o osiągnięcia myśli filozoficznej i współczesnej medycyny, co stanowi kwintesencję zawodu lekarza. Przekonywała, jak ważne dla pacjentów i ich rodzin jest to, by nie przyznawać się do bezradności i nigdy nie mówić, że nic nie można już zrobić, jak istotna jest umiejętność nawiązania przez lekarza bliskiej relacji z rodziną, ale z drugiej strony zapewnienie rodzinie poczucia intymności, szczególnie w przypadkach skrajnie ciężkich, gdy pacjent umiera. W kolejnych wykładach oraz w trakcie dyskusji wygłoszono wiele ciekawych stwierdzeń i podsumowań. Poniżej publikujemy niektóre z nich. W pierwszej sesji dr n. med. Maria Wilińska w swoim wystąpieniu poruszyła temat programowania żywieniowego, podkreślając wagę karmienia naturalnego u dzieci urodzonych przedwcześnie, które w Polsce jest nadal niewystarczające. Pani Doktor zwróciła również uwagę na konieczność ustalenia standardów postępowania sprzyjającego laktacji, na konieczność wsparcia merytorycznego i emocjonalnego rodziców, standardów analizy ilościowej i jakościowej karmienia, a także ujednolicenia zasad pracy personelu medycznego.

O zasadach epigenetyki mówił dr n. med. Dariusz Gruszfeld. Przedstawił wyniki badań wykazujących wpływ żywienia, w tym pojedynczych składników diety w początkowym, tzw. krytycznym okresie życia na ryzyko chorób układu krążenia czy cukrzycy w późniejszym wieku i w kolejnych pokoleniach. Sesję drugą otworzył wykład prof. Marii Borszewskiej-Kornackiej na temat wczesnego i odległego znaczenia prawidłowej opieki nad wcześniakiem. Podkreślony został wpływ steroidoterapii prenatalnej na zmniejszenie występowania zespołu zaburzeń oddychania, obniżenie odsetka martwiczego zapalenia jelit, dysplazji oskrzelowo-płucnej, krwawień dokomorowych, posocznicy oraz na łagodniejszy przebieg typowych dla wcześniaków innych zespołów klinicznych. Pani Profesor przedstawiła także obowiązujący protokół resuscytacji noworodków oraz omówiła zasady wielospecjalistycznej opieki powypisowej.

Kolejny wykład (dr hab. Jan Mazela) poświęcony był procedurze opóźnionego odpępniania. Zakłada ona umieszczenie płodu poniżej łożyska i jego odpępnienie w ciągu 30-60 sekund przy zachowaniu odpowiednich warunków termicznych środowiska i temperatury ciała noworodka. Na podstawie wieloośrodkowych badań ustalono, że zabieg ten podczas porodu ciąży ukończonej przed 37 tygodniem jest zabiegiem bezpiecznym i zmniejszającym zachorowalność w okresie noworodkowym, a według WHO u donoszonych noworodków jest zalecany w rozwijających się krajach.

Aktualne rekomendacje dotyczące podaży witaminy D i kwasu dokozaheksaenowego (DHA) przedstawił prof. Piotr Socha. Zwrócił On uwagę na rozbieżności dotyczące suplementowanych dawek w różnych okresach życia, które wiążą się głównie z rozbieżnością zdań odnośnie wagi dowodów naukowych na działanie witaminy D w zakresie prewencji chorób układu krążenia, infekcji itp. Na uwagę zasługują obserwacje w populacji polskiej, mówiące o obniżonym stężeniu 25 (OH)D3 < 30 ng/ml u znacznego odsetka niemowląt (u 19% w wieku 6 miesięcy i 32% w wieku 12 miesięcy).

W kolejnym wykładzie prof. Carlos Lifschitz omówił hipotezę zakładającą, że zmiany w składzie mikroflory jelitowej mają wpływ na mechanizmy tolerancji immunologicznej śluzówki, co prowadzi do zwiększenia częstości występowania alergii. Problem odnosi się także do zabiegu cięcia cesarskiego, które może mieć znaczenie w rozwoju chorób atopowych ze względu na wpływ na mikroflorę jelitową. Postuluje się zatem pozytywny wpływ probiotyków, które mogą zmniejszać ryzyko rozwoju patogennej mikroflory. Kolejna sesja poświęcona była metodom oceny rozwoju dziecka. Prof. Mieczysław Litwin zwrócił w niej uwagę na odróżnienie norm referencyjnych (analiza próbki populacyjnej) od norm standardowych (analiza wyselekcjonowanej części populacji) oraz potrzebę stałej aktualizacji norm parametrów rozwojowych, a także na pułapki związane z oceną rozwoju na podstawie siatek WHO do 5 roku życia (zmniejszenie liczby rozpoznań niedoboru wzrostu i zwiększenie liczby rozpoznań nadwagi i otyłości). Prof. Janusz Książyk przedstawił m.in. wyniki badania ankietowego oceniającego sposób żywienia niemowląt w Polsce. Do najczęstszych błędów w żywieniu dzieci należały: zbyt duża liczba posiłków w ciągu dnia, zbyt mała podaż witaminy D, niewprowadzanie glutenu do diety, nieprawidłowe rozcieńczanie mieszanki mlecznej oraz zbyt duża podaż soków w diecie. Podkreślona została także konieczność nieustannej promocji właściwych metod żywienia.

Drugi dzień Konferencji rozpoczęła sesja poświęcona standardom postępowania w przypadkach trudnych. W pierwszym wykładzie dr n. med. Wojciech Walas szczegółowo omówił dwuetapową procedurę stwierdzania śmierci mózgowej u noworodka. Zwrócił On również uwagę na fakt, że uwzględniając zarówno specyfikę patofizjologii wieku noworodkowego, jak i odrębności dotyczące metod diagnostycznych w tej grupie wiekowej, należy przedstawione kryteria zmodyfikować.

Europejskie wytyczne leczenia zespołu zaburzeń oddychania (ZZO) przedstawiła uczestnikom dr n. med. Krystyna Bober-Olesińska. Pani Doktor zwróciła szczególną uwagę na zmiany w wytycznych opublikowanych w 2013 r. Istotną kwestią poruszoną w czasie wystąpienia jest to, iż poza terapią oddechową w leczeniu ZZO należy zwracać uwagę na racjonalne stosowanie antybiotyków, utrzymywanie prawidłowej temperatury ciała, odpowiednie żywienie i bilans płynów, należy również rozważyć farmakologiczne zamknięcia przewodu tętniczego.

Kolejne wykłady w sesji również zainteresowały uczestników. W pierwszym z nich prof. Joanna Szymkiewicz-Dangel udowodniła, że perinatalna opieka może być skutecznie prowadzona również w przypadku płodów z rozpoznaną letalną trisomią, wymaga to jednak właściwego zaplanowania i odpowiedniego zespołu specjalistów. Następnie dr hab. n. med. Przemko Kwinta przedstawił problem dysplazji oskrzelowo-płucnej u niemowląt, zwracając szczególną uwagę na odległe konsekwencje schorzenia. Warta podkreślenia jest konieczność monitorowania rozwoju i czynności układu oddechowego od niemowlęctwa aż do wieku dojrzewania.

Następna sesja dotyczyła zaburzeń krzepnięcia. W pierwszym wystąpieniu prof. Krystyna Zawilska przekonywała zebranych, że objawy kliniczne tych zaburzeń nie zawsze korelują z wynikami laboratoryjnymi. Taka sytuacja ma miejsce np. w łagodnej postaci hemofilii czy niektórych przypadkach choroby von Willebranda (typ 1 i 2).

O aktualnej sytuacji epidemiologicznej meningokoków grupy B mówiła uczestnikom dr hab. n. med. Anna Skoczyńska. Z przedstawionych przez Nią danych wynika, iż zapadalność na inwazyjną chorobę meningokokową w Polsce wahała się od 17,71/10000 w 2009r. do 11,59/10000 w roku 2013, z tego 54% przypadków było wywołane przez meningokoki grupy B (2009r.), w roku 2013 r. odsetek ten wynosił aż 72,2%.

W ostatniej sesji dotyczącej chorób metabolicznych i infekcyjnych prof. Katarzyna Dzierżanowska-Fangrat odpowiedziała na pytanie, kiedy i jak pobierać materiał do badań mikrobiologicznych, przedstawiając przy okazji zebranym uczestnikom Konferencji praktyczne wskazówki w tej kwestii. Na inne, nurtujące również wielu lekarzy praktyków pytania odpowiedziała dr n. med. Teresa Małaczyńska, pokazując jak odróżnić choroby infekcyjne układu oddechowego od chorób alergicznych, co często (zwłaszcza u dzieci do 6 r.ż.) jest bardzo trudnym zadaniem.

W podsumowaniu warto podkreślić, że żywe zainteresowanie słuchaczy, dyskusje przeprowadzane po zakończeniu sesji i kontynuowane w kuluarach świadczą o wadze oraz złożoności omawianych problemów, niewyczerpaniu tematu oraz dowodzą, jak istotna jest konieczność wspólnych naukowych spotkań i stałego uaktualniania wiedzy. Prezentacja doświadczeń przez przedstawicieli różnych ośrodków naukowych z całego kraju i z zagranicy umożliwiła nie tylko wymianę poglądów, ale bez wątpienia przyczyniła się do poszerzenia horyzontów naukowych i wzbogacenia etycznego światopoglądu wszystkich biorących udział w konferencji.

Streszczenia wygłoszonych wykładów zostały opublikowane na łamach Standardów Medycznych Pediatria nr 2/2014.

Redakcja SMP