Jan Koziej

Opracowanie na podstawie: Millat-Martínez P, Mora A, Condeminas PE i wsp. Exploring reported causes of vaccine hesitancy among European adolescents and parents: results of a citizen science project. BMC Public Health 2025;25:1136.

W marcu 2025 r. w BMC Public Health opublikowano wyniki międzynarodowego badania ankietowego dotyczącego postawy europejskich nastolatków i rodziców wobec szczepień.

Szczepienia ochronne są uznawane za jedną z najskuteczniejszych metod profilaktyki chorób zakaźnych. Pomimo ich wysokiego profilu bezpieczeństwa w ostatnich latach obserwuje się na świecie trend w narastaniu obaw przed szczepieniami. Również w Polsce, mimo obowiązku szczepień dzieci, odnotowuje się niepokojąco niski poziom ich realizacji. Jak podają autorzy publikacji, w 2023 r. pierwszą dawkę szczepionki przeciwko odrze przyjęło 91% dzieci, natomiast drugą – jedynie 86%. Z piśmiennictwa wynika, że pozytywne nastawienie do szczepień było częściej obserwowane wśród młodszych, dobrze wykształconych rodziców, o wysokim statusie ekonomicznym, mieszkających w miastach.

Badacze przeprowadzili 2 badania ankietowe: jedno na grupie adolescentów w wieku ≥ 12 i < 18 lat oraz drugie – na rodzicach w wieku ≥ 18 lat. W badaniu wzięło udział 1877 nastolatków oraz 1135 rodziców z 4 krajów: Włoch, Polski, Portugalii i Hiszpanii. Wyniki wskazują, że 20,8% nastolatków zadeklarowało niepewność związaną ze szczepieniami. Warto zaznaczyć, że największy poziom  niepewności odnotowano w Polsce – aż 31,6% zgłosiło obawy dotyczące szczepień. Wśród rodziców w całej badanej populacji odnotowano niepewność dotyczącą szczepień na poziomie 20,4%. W Polsce współczynnik ten wynosił 25,2%.

Zarówno wśród rodziców, jak i nastolatków najczęściej wskazywanym powodem niechęci do szczepień był strach przed działaniami niepożądanymi szczepionki (56,1% u nastolatków, 51,9% u rodziców). Drugim najczęściej podawanym powodem był brak zaufania do zaleceń rządowych (21,9% u nastolatków, 22,8% u rodziców). Wśród innych przyczyn respondenci wymieniali m.in.: brak zaufania do systemu ochrony zdrowia, przekonanie o małym ryzyku zakażenia lub ciężkiego przebiegu choroby, a także ograniczony dostęp do szczepień.

Autorzy podkreślają, że sceptyczna postawa wobec szczepień jest zjawiskiem powszechnym w całej Europie. Zwracają przy tym uwagę na pilną potrzebę prowadzenia kompleksowych działań edukacyjnych, skierowanych zarówno do młodzieży, jak i ich rodziców. Kluczowym celem takich inicjatyw powinno być rzetelne przekazywanie wiedzy na temat bezpieczeństwa i skuteczności szczepień oraz rozwiewanie najczęstszych wątpliwości. Ma to szczególne znaczenie w Polsce, gdzie poziom niepewności wobec szczepień okazał się najwyższy spośród wszystkich analizowanych krajów.

Pełna wersja artykułu jest dostępna pod adresem:

https://bmcpublichealth.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12889-025-22316-z

fot.:www.pexels.com/pl-pl/