UWAGA!
Wszystkie zamówienia złożone od 23 kwietnia zostaną zrealizowane (wysłane) dopiero 29 kwietnia.
Za utrudnienia przepraszamy
Pulsoksymetria nie pozwala przewidzieć dalszego przebiegu leczenia zapalenia oskrzelików
Pulsoksymetria nie pozwala przewidzieć dalszego przebiegu leczenia zapalenia oskrzelików
Autor: Jędrzej Sarnecki
Pomiar saturacji krwi tlenem (SpO2) za pomocą pulsoksymetru nie pozwala przewidzieć dalszego przebiegu zapalenia oskrzelików (ang. bronchiolitis) i konieczności leczenia dziecka, jak wskazuje badanie przeprowadzone przez Principi i wsp., którego wyniki opublikowano w lutym 2016 r. na łamach JAMA Pediatrics.
Zapalenie oskrzelików jest najczęstszą infekcyjną chorobą dolnych dróg oddechowych u niemowląt i małych dzieci – zapada na nie prawie każde dziecko przed ukończeniem 3. r.ż.[1]. W populacji pediatrycznej najczęstszą przyczyną choroby jest infekcja wirusowa, przeważnie wywoływana przez wirus RS. Bronchiolitis jest jednym z głównych powodów hospitalizacji niemowląt w Stanach Zjednoczonych. Zaobserwowany w ostatnich kilku dekadach wzrost częstości przyjmowania dzieci z zapaleniem oskrzelików (z 12,9/1000 w latach 80. do 31,2/1000 obecnie) jest przez ekspertów wiązany z coraz częstszym uzależnianiem decyzji dotyczącej dalszego postępowania od wartości saturacji krwi tlenem mierzonej pulsoksymetrem[2]. Jednakże dotychczas przeprowadzone badania nie wskazują na występowanie związku pomiędzy SpO2 a ciężkością przebiegu choroby[3]. Co więcej, okresy desaturacji, której stwierdzenie jest często przyczyną hospitalizacji w przebiegu bronchiolitis, występują również u zdrowych niemowląt, szczególnie podczas snu[4],[5]. W celu określenia naturalnego przebiegu łagodnego zapalenia oskrzelików Principi i wsp. przeprowadzili badanie z udziałem dzieci wypisanych do domu z oddziałów ratunkowych z rozpoznaniem ostrego bronchiolitis. W ramach badania oceniano występowanie desaturacji, związek trwających > 1 min spadków saturacji < 90% z ponownym, niezaplanowanym zgłaszaniem dziecka do lekarza w ciągu następnych 72 godz., a także zależność hospitalizacji od wartości SpO2.
W badaniu wzięło udział 118 niemowląt w wieku od 6. do 12. m.ż. z rozpoznanym w oddziale ratunkowym zapaleniem oskrzelików, definiowanym jako pierwszy epizod duszności cechujący się przyspieszonym oddychaniem, wyraźnym zaangażowaniem dodatkowych mięśni oddechowych, kaszlem, postękiwaniem i świszczącym oddechem, które wypisano do domu. Przed opuszczeniem oddziału ratunkowego dzieciom zakładano na stopę pulsoksymetr − jego umiejscowienie odpowiednio zabezpieczano. W związku z tym, że pulsoksymetria nie jest standardowym elementem opieki nad dzieckiem w domu, aby uniknąć wpływu pomiarów na zachowanie rodziców, alarmy informujące o spadku SpO2 zostały wyłączone.
Po 72 godz. od momentu rekrutacji z rodzicami dziecka przeprowadzano wywiad dotyczący wizyt u lekarza, które miały miejsce w tym okresie. Wykonywano również analizę danych zebranych przez pulsoksymetr w ciągu ostatnich 3 dób w celu określenia liczby okresów desaturacji < 90% trwających > 1 min. Jako nawracające desaturacje określano wystąpienie 3 epizodów spadków SpO2 trwających > 1 min, przedłużającą się desaturację określano jako występowanie SpO2 < 90% przez > 10% czasu monitorowania, natomiast spadek saturacji krwi tlenem < 90% trwający ≥ 3 min określano jako utrzymującą się desaturację.
U prawie 2/3 dzieci (75 z 118, 64%) uczestniczących w badaniu stwierdzono wystąpienie co najmniej 1 epizodu desaturacji. U 59 (79%) wystąpił przynajmniej 1 epizod spadku SpO2 < 80% trwający > 1 min, a u 29 stwierdzono spadki SpO2 < 70%. U 50% stwierdzono nawracające desaturacje, u 43% utrzymujące się spadki SpO2, a u 10% przedłużające się okresy desaturacji. Spośród 118 niemowląt uczestniczących w badaniu 29 (18 z ≥ 1 epizodem desaturacji i 11 bez) zostało zgłoszonych przez rodziców do lekarza z powodu zapalenia oskrzelików w ciągu 72 godz. obserwacji. Autorzy publikacji nie stwierdzili istotnych różnic, zależnych od występowania okresów desaturacji, w częstości korzystania ze świadczeń medycznych [18 z 75 (24%) vs 11 z 43 (26%), różnica -1,6%, 95% CI -0,15 – ∞, p = 0,66]. Uwzględniając wszystkie wizyty u lekarza, niezależnie od ich przyczyny, również nie stwierdzono istotnych statystycznie różnic pomiędzy grupami [24 z 75 (32%) vs 16 z 43 (37%), różnica -5,2%, 95% CI -0,13 – 0,23, p = 0,56]. 3 ze 118 uczestników badania było hospitalizowanych w czasie obserwacji, u 1 z nich występowały desaturacje, a u pozostałych 2 nie stwierdzono znaczących spadków SpO2. Nie odnotowano również różnic w częstości zgłaszania dziecka do lekarza w zależności od występowania lub nie nawracających, utrzymujących się lub przedłużających się okresów desaturacji.
Wyniki omawianego badania wskazują, że w przebiegu łagodnego zapalenia oskrzelików leczonego w domu u niemowląt występują okresy spadków saturacji krwi tlenem. Brak związku pomiędzy wartościami SpO2 a częstością zgłaszania dziecka do lekarza może wskazywać, że pulsoksymetria nie jest efektywnym narzędziem w prognozowaniu przebiegu choroby. Sugeruje to, że niemowlęta, których stan ogólny, wydolność oddechowa i nawodnienie pozwalają na leczenie w domu, nie muszą mieć wykonywanych pomiarów saturacji krwi tlenem.
[1] Bush A, Thomson AH. Acute bronchiolitis. BMJ 2007;335(7628):1037-1041.
[2] Schuh S, Freedman S, Coates A i wsp. Effect of oximetry on hospitalization in bronchiolitis: a randomized clinical trial. JAMA 2014;312(7):712-718.
[3] Wang EE, Law BJ, Boucher FD i wsp. Pediatric Investigators Collaborative Network on Infections
in Canada (PICNIC) study of admission and management variation in patients hospitalized with respiratory syncytial viral lower respiratory tract infection. J Pediatr 1996;129(3):390-395.
[4] Hunt CE, Corwin MJ, Lister G i wsp. Collaborative Home Infant Monitoring Evaluation (CHIME) Study Group. Longitudinal assessment of hemoglobin oxygen saturation in healthy infants during the first 6 months of age. J Pediatr 1999;135(5):580-586.
[5] Mok JY, McLaughlin FJ, Pintar M i wsp. Transcutaneous monitoring of oxygenation: what is normal? J Pediatr 1986;108(3):365-371.