Wpływ paracetamolu na przebieg astmy u małych dzieci

Autor: Jędrzej Sarnecki

Opracowanie na podstawie: Sheehan WJ, Mauger DT, Paul IM i wsp. Acetaminophen versus Ibuprofen in Young Children with Mild Persistent Asthma. N Engl J Med 2016;375:619-630.

Wyniki badań obserwacyjnych z udziałem dzieci i dorosłych sugerują występowanie związku pomiędzy przyjmowaniem paracetamolu a zaostrzeniem objawów astmy oskrzelowej oraz pogorszeniem funkcjonowania płuc^1-5. Wywołało to obawy dotyczące bezpieczeństwa stosowania tego leku u pacjentów z astmą. Ze względu na ograniczenia dotychczas przeprowadzonych badań, w celu oceny wpływu stosowania paracetamolu na przebieg astmy u dzieci, konieczne było przeprowadzenie dodatkowych badań.

W sierpniu 2016 r. na łamach czasopisma The New England Journal of Medicine ukazała się publikacja Sheehana i wsp. prezentująca wyniki wieloośrodkowego, prospektywnego badania klinicznego z randomizacją i podwójnie ślepą próbą, w którym zbierano dane dotyczące przebiegu astmy u dzieci otrzymujących paracetamol lub ibuprofen. W badaniu wzięło udział 300 dzieci w wieku od 12 do 59 miesięcy (średnia wieku: 39,9 m.ż. ± 13,2) z rozpoznaną astmą oskrzelową o łagodnym stopniu nasilenia (objawy występują > 2 dni w tygodniu, ale nie codziennie; u pacjentów przed przystąpieniem do badania występowały średnio: 5,9 ± 5,0 epizodów świszczącego oddechu/rok, 3,0 ± 2,4 wizyty w SOR/rok i 0,3 ± 0,5 hospitalizacji/rok). Pomiędzy 2 grupami, w których uczestnicy mieli przyjmować paracetamol lub ibuprofen w przypadku pojawienia się bólu lub gorączki, nie występowały istotne statystycznie różnice w charakterystyce dzieci biorących udział w badaniu. Dane dotyczące liczby zaostrzeń astmy, prowadzących do konieczności podawania glikokortykosteroidów systemowo, zbierano przez 48 tygodni. W tym okresie w przypadku wystąpienia bólu lub gorączki u dziecka opiekunowie podawali mu paracetamol lub ibuprofen, nie częściej niż co 6 godz., w dawce odpowiednio 15 mg/kg m.c. oraz 9,4 mg/kg m.c. (leki zostały przygotowane w formie identycznie wyglądających i smakujących zawiesin, o stężeniu odpowiednio 160 mg/5 ml i 100 mg/5 ml, co pozwalało na podawanie takich samych objętości roztworu, tj. 0,47 ml/kg m.c.).

Różnice w częstości występowania zaostrzeń astmy pomiędzy grupami nie były istotne statystycznie (względna częstość zaostrzeń pomiędzy grupą otrzymującą paracetamol a grupą otrzymującą ibuprofen 0,93; 95% CI 0,69-1,28; p = 0,67) – u dzieci z grupy otrzymującej paracetamol stwierdzono występowanie średnio 0,81 zaostrzeń w ciągu 46 tygodni obserwacji (pierwszych 2 tygodni obserwacji nie uwzględniano w analizie, 95% CI 0,65-1,02), natomiast wśród uczestników otrzymujących ibuprofen odnotowano średnio 0,87 zaostrzeń w tym samym czasie obserwacji (95% CI 0,69-1,10). Różnice pomiędzy grupami nie były również statystycznie znamienne w przypadku uwzględnienia wyłącznie danych dotyczących 226 pacjentów (75% włączonych do badania dzieci), którzy ukończyli cały okres obserwacji (względna częstość 1,05; 95% CI 0,75-1,45; p = 0,79), lub dotyczących 200 dzieci, które ukończyły obserwację i otrzymały ≥ 1 dawkę leku (względna częstość 0,95; 95% CI 0,68-1,32; p = 0,76). U 49% dzieci z grupy otrzymującej paracetamol wystąpiło ≥ 1 zaostrzenie choroby, a u 21% ≥ 2; wśród uczestników otrzymujących ibuprofen wartości te wynosiły odpowiednio 47 i 24%. Nie stwierdzono również występowania istotnych statystycznie różnic pomiędzy grupami w odsetku dni bez objawów astmy, w częstości doraźnego stosowania salbutamolu, w liczbie nieplanowanych wizyt u lekarza oraz w występowaniu działań niepożądanych.

Jak podsumowują autorzy publikacji, wyniki przeprowadzonego badania wskazują, że doraźne stosowanie paracetamolu u małych dzieci z łagodną astmą oskrzelową nie wiąże się z większym ryzykiem występowania zaostrzeń choroby niż w przypadku podawania ibuprofenu.

1. McKeever TM, Lewis SA, Smit HA i wsp. The association of acetaminophen, aspirin, and ibuprofen with respiratory disease and lung function. Am J Respir Crit Care Med 2005;171:966-971.
2. Davey G, Berhane Y, Duncan P i wsp. Use of acetaminophen and the risk of self-reported allergic symptoms and skin sensitization in Butajira, Ethiopia. J Allergy Clin Immunol 2005;116:863-868.
3. Beasley R, Clayton T, Crane J i wsp. Association between paracetamol use in infancy and childhood, and risk of asthma, rhinoconjunctivitis, and eczema in children aged 6-7 years: analysis from Phase Three of the ISAAC programme. Lancet 2008;372:1039-1048.
4. Beasley RW, Clayton TO, Crane J i wsp. Acetaminophen use and risk of asthma, rhinoconjunctivitis, and eczema in adolescents: International Study of Asthma and Allergies in Childhood Phase Three. Am J Respir Crit Care Med 2011;183:171-178.
5. Wickens K, Beasley R, Town I i wsp. The effects of early and late paracetamol exposure on asthma and atopy: a birth cohort. Clin Exp Allergy 2011;41:399-406.