Długość snu jest związana z ryzykiem cukrzycy

Autor: Jędrzej Sarnecki

Opracowanie na podstawie: Rudnicka AR, Nightingale CM, Donin AS i wsp. Sleep Duration and Risk of Type 2 Diabetes. Pediatrics 2017;140:e20170338.

Zapadalność na cukrzycę typu 2 oraz częstość występowania nadwagi i otyłości systematycznie rosną w wielu krajach, nie tylko wśród dorosłych, lecz także w populacji pediatrycznej. Z tego powodu dużo uwagi poświęca się identyfikacji czynników, które wpływają na ryzyko wystąpienia tych zaburzeń, oraz możliwościom zapobiegania im. Zaobserwowano m.in. związek zbyt krótkiego lub zbyt długiego snu z większym ryzykiem wystąpienia otyłości i cukrzycy typu 2 u dorosłych. U dzieci zaobserwowano natomiast, że krótszy czas snu wiąże się z częstszym występowaniem zbyt dużej masy ciała, a dłuższy sen zmniejsza ryzyko otyłości. Dotychczas nie przebadano jednak związków pomiędzy czasem snu a występowaniem czynników ryzyka cukrzycy typu 2 u dzieci, co jest szczególnie ciekawe w kontekście zaobserwowanego systematycznego skracania się średniej długości snu u nastolatków. Temu zagadnieniu poświęcona jest praca Rudnickiej i wsp., która ukazała się w sierpniu 2017 r. na łamach czasopisma Pediatrics.

W celu oceny związku pomiędzy czasem snu a występowaniem czynników ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2 u dzieci w wieku 9-10 lat (średnia wieku: 10 lat, zakres: 9,2-10,7 lat) autorzy publikacji przeprowadzili w Wielkiej Brytanii wieloośrodkowe badanie przekrojowe z udziałem ponad 4,5 tys. dzieci. Dane dotyczące długości snu obliczono na podstawie udzielanych przez uczestników odpowiedzi na pytanie dotyczące godziny, o której zazwyczaj kładą się spać, i godziny, o której zazwyczaj wstają rano. Ponadto u dzieci wykonano pomiary antropometryczne – zważono je, zmierzono wysokość ciała, obliczono masę tkanki tłuszczowej na podstawie pomiaru impedancji pomiędzy ramieniem a nogą, zmierzono grubość fałdów skórnych nad mięśniem trójgłowym ramienia, nad mięśniem dwugłowym ramienia, pod dolnym kątem łopatki i nad grzebieniem kości biodrowej oraz zmierzono ciśnienie tętnicze. Od uczestników badania, będących na czczo po przerwie nocnej, pobrano krew w celu pomiaru stężeń insuliny, glukozy, hemoglobiny glikowanej (HbA1c) oraz lipidów.

Średni czas snu u uczestniczących w badaniu dzieci wynosił 10,5 godz. Badacze zaobserwowali występowanie silnej odwrotnej zależności pomiędzy długością snu a czynnikami ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2. Dzieci, które sypiały dłużej, miały średnio mniejsze BMI (ang. Body Mass Index) i grubość fałdów skórnych. Odnotowano również związek długości snu ze stężeniem insuliny i glukozy  oraz insulinoopornością – dłuższy sen był związany z niższymi stężeniami insuliny i glukozy oraz mniejszą insulinoopornością. Nie stwierdzono natomiast istotnego statystycznie związku pomiędzy stężeniem HbA1c i wartościami ciśnienia tętniczego a długością snu. Z analizy danych przeprowadzonej przez autorów publikacji wynika, że wydłużenie snu o 1 godz. było związane z mniejszym o 0,19 BMI (95% CI: 0,09-0,28), mniejszym o 0,03 kg/m⁵ współczynnikiem masy tkanki tłuszczowej, mniejszą o 2,9% insulinoopornością i mniejszym o 0,24% stężeniem glukozy na czczo.

Badanie wskazuje na występowanie związku pomiędzy długością snu a mierzalnymi czynnikami ryzyka cukrzycy typu 2 u 9-10-latków. Jak podkreślają jednak autorzy publikacji, w celu stwierdzenia związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy tymi zmiennymi konieczne jest przeprowadzenie badań interwencyjnych.