Efekty operacji bariatrycznych u nastolatków

Autor: Jędrzej Sarnecki

Opracowanie na podstawie: Ryder JR, Edwards NM, Gupta R i wsp. Changes in Functional Mobility and Musculoskeletal Pain After Bariatric Surgery in Teens With Severe Obesity: Teen-Longitudinal Assessment of Bariatric Surgery (LABS) Study. JAMA Pediatr 2016;170:871-877.

Skrajna otyłość jest związana ze współwystępowaniem szeregu zaburzeń i dolegliwości, m.in. ograniczenia mobilności i bólów stawów. Po zabiegach bariatrycznych u dorosłych obserwuje się poprawę wydolności fizycznej organizmu oraz zmniejszenie dolegliwości bólowych ze strony układu mięśniowo-szkieletowego, natomiast dotychczas nie określono, czy podobne korzystne efekty interwencji występują również u dzieci. We wrześniu 2016 r. na łamach JAMA Pediatrics ukazał się artykuł Rydera i wsp. prezentujący wyniki prospektywnego, wieloośrodkowego, obserwacyjnego badania przeprowadzonego w celu określenia wpływu operacji bariatrycznych u nastolatków na ich sprawność ruchową i występowanie bólów mięśniowo-szkieletowych w ciągu 2 lat od zabiegu.

W badaniu wzięło udział 206 nastolatków (średnia wieku: 17,1; 75,7% stanowiły dziewczęta), u których w latach 2007-2012 przeprowadzono zabiegi bariatryczne z powodu skrajnej otyłości (> 1,2 x 95 centyl BMI; średnia wartość BMI: 51,7 kg/m²) w jednym z 5 ośrodków uczestniczących w programie Teen-LABS. U pacjentów przeprowadzono operację ominięcia żołądkowo-jelitowego (ang. Roux-en-Y gastric bypass; n = 156) lub zastosowano pionową opaskową plastykę żołądka (ang. vertical banded gastroplasty; n = 56). Ze względu na małą liczbę nastolatków uczestniczących w Teen-LABS, u których przeprowadzono laparoskopowe przewiązanie żołądka opaską regulowaną (ang. laparoscopic adjustable gastric banding, LAGB; n = 11), oraz z powodu występowania istotnych różnic we wpływie na BMI pomiędzy tym zabiegiem a ominięciem żołądkowo-jelitowym do omawianego badania nie włączono pacjentów po LAGB. Przed operacją oraz 6, 12 i 24 miesiące po zabiegu u uczestników wykonywano pomiary antropometryczne oraz przeprowadzano 400 m test marszu. W celu oceny wydolności fizycznej oceniano czas potrzebny do przebycia określonego dystansu, rytm serca przed rozpoczęciem badania, bezpośrednio po jego zakończeniu i 2 min później oraz zbierano informacje dotyczące występowania w trakcie próby i po jej zakończeniu drętwienia nóg, skurczów, a także bólów stawów kończyn dolnych, łydek i pleców.

Po 6 miesiącach od operacji BMI pacjentów zmniejszyło się średnio o 32,5%, po kolejnych 6 miesiącach obserwowano spadek o kolejne 7,8% (skumulowana redukcja BMI wynosiła 40,3%).  Między 12. a 24. miesiącem obserwacji średnia redukcja BMI była niewielka − wynosiła 0,2%. 53% pacjentów stawiło się na wszystkich 4 wizytach, natomiast w sumie 86% nastolatków uczestniczyło w co najmniej 3 z 4 badań. W trakcie pierwszej próby marszu, przed operacją, stwierdzono występowanie istotnej statystycznie, pozytywnej korelacji pomiędzy BMI a rytmem serca mierzonym bezpośrednio po wysiłku oraz czasem koniecznym do przejścia 400 m.

Po 6 miesiącach od operacji stwierdzono znaczącą poprawę wydolności fizycznej u nastolatków. W porównaniu z wyjściowym badaniem stwierdzono istotne statystycznie obniżenie średniej czasu koniecznego do ukończenia 400 m próby marszu (z 378 do 344 sek.), średniego spoczynkowego HR (z 83 do 73/min), średniego HR mierzonego bezpośrednio po marszu (ze 128 do 107/min) oraz różnicy pomiędzy spoczynkowym HR a HR mierzonym po wysiłku (z 40 do 34). Korzystne zmiany we wskaźnikach wydolności fizycznej utrzymywały się również po 12 i 24 miesiącach od operacji, a między 6. a 12. miesiącem doszło do dalszej redukcji średnich wartości HR mierzonych bezpośrednio po wysiłku (ze 113 do 108/min). Zaobserwowano również istotne statystycznie zmniejszenie częstości występowania bólów ze strony układu mięśniowo-szkieletowego podczas każdej wizyty kontrolnej.

Wyniki badania Rydera i wsp. dostarczają dowodów przemawiających za występowaniem korzystnego wpływu operacji bariatrycznych u nastolatków na ich wydolność fizyczną i występowanie bólów stawów i mięśni.