Ryzyko rozwoju chorób nowotworowych u pacjentów leczonych w dzieciństwie hormonem wzrostu

Autor: Jędrzej Sarnecki

Opracowanie na podstawie: Swerdlow AJ, Cooke R, Beckers D i wsp. Cancer risks in patients treated with growth hormone in childhood: the SAGhE European cohort study. J Clin Endocrinol Metab 2017;doi: 10.1210/jc.2016-2046.

Na łamach The Journal of Clinical Endocrynology & Metabolism w lutym 2017 r. ukazała się praca przedstawiająca wyniki badania przeprowadzonego przez Swerdlowa i wsp., mającego na celu zweryfikowanie hipotezy o karcinogennym działaniu rekombinowanego ludzkiego hormonu wzrostu (ang. recombinant human growth hormone, r-hGH). Badanie zostało przeprowadzone przez zespół europejskich badaczy w celu zweryfikowania hipotezy o potencjalnym większym ryzyku rozwoju chorób nowotworowych u pacjentów otrzymujących hormon wzrostu. Obawy dotyczące takiego działania niepożądanego wynikały z zaobserwowania zwiększającego stężenie IGF-1 działania hormonu wzrostu (in vitro zaobserwowano mitogenne i antyapoptotyczne działanie IGF-1), wyższego stężenia hormonu wzrostu w surowicy u pacjentów z rakiem piersi, jelita grubego i gruczołu krokowego oraz wyższego ryzyka chorób nowotworowych u osób z akromegalią. Dodatkowo zaobserwowano zwiększone ryzyko rozwoju drugiego pierwotnego nowotworu złośliwego u dzieci otrzymujących hormon wzrostu po zakończeniu leczenia onkologicznego[1]^,[2].

Wieloośrodkowe badanie kohortowe SAGhE (Safety and Appropriateness of Growth Hormone Treatments in Europe) zostało przeprowadzone z udziałem dużej grupy pacjentów (n = 23,984) z 8 europejskich państw, którzy byli w dzieciństwie leczeni r-hGH. Z analizy wyłączono osoby z jednostkami chorobowymi często związanymi z koniecznością podawania hormonu wzrostu, które jednocześnie predysponują do rozwoju chorób nowotworowych (np. neurofibromatoza). Dane dotyczące zapadalności na nowotwory w analizowanej kohorcie porównano z zapadalnością na choroby nowotworowe w odpowiednich państwach.

Śmiertelność związana z chorobami nowotworowymi i zapadalność na nie w całej badanej kohorcie była 13-krotnie i 2-krotnie wyższa niż w populacji ogólnej. Zaobserwowano, że podwyższone ryzyko chorób nowotworowych w całej kohorcie wynikało w znacznej mierze z występowania drugiego pierwotnego nowotworu złośliwego u dzieci wcześniej leczonych onkologicznie i które z tego powodu wymagały leczenia hormonem wzrostu (13% uczestników). Ryzyko choroby nowotworowej nie było związane z długością ani całkowitą otrzymaną dawką hormonu wzrostu w całej kohorcie, natomiast w przypadku analizy danych pacjentów chorujących wcześniej onkologicznie odnotowano związek między tym ryzykiem a dzienną dawką r-hGH.

W badaniu nie stwierdzono występowania podwyższonego ryzyka rozwoju chorób nowotworowych u osób, które otrzymywały w dzieciństwie hormon wzrostu z powodu rozpoznanego izolowanego niedoboru wzrostu (bez innych istotnych chorób; 52% uczestników). U pacjentów leczonych hormonem wzrostu, u których nie występował izolowany niedobór wzrostu i którzy wcześniej nie chorowali onkologicznie, stwierdzono natomiast podwyższone ryzyko rozwoju i  śmiertelności związanej z chorobami nowotworowymi, a także zwiększoną zapadalność na nowotwory kości i raka pęcherza moczowego.

Na podstawie zebranych danych i wyników ich analizy, w szczególności stwierdzenia braku związku pomiędzy dawką r-hGH a ryzykiem chorób nowotworowych oraz porównywalnym ryzykiem rozwoju nowotworu u pacjentów z izolowanym niedoborem wzrostu leczonych hormonem wzrostu a ryzykiem w ogólnej populacji, autorzy sugerują, że nie występuje związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy stosowanym leczeniem a chorobami nowotworowymi. Wyniki badania wskazują na brak karcinogennego działania r-hGH, jednak, jak podsumowują Swerdlow i wsp., ryzyko rozwoju chorób nowotworowych u pacjentów pediatrycznych leczonych onkologicznie przed rozpoczęciem terapii hormonem wzrostu musi być dodatkowo przebadane.