Stosowanie mleka modyfikowanego przeznaczonego dla młodszych dzieci

Autor: Jędrzej Sarnecki

Opracowanie na podstawie: Verduci E, Di Profio E, Corsello A. Which Milk during the Second Year of Life: A Personalized Choice for a Healthy Future? Nutrients 2021;1310:3412; https://doi.org/10.3390/nu13103412

We wrześniu 2021 r. na łamach czasopisma Nutrients ukazała się ciekawa praca poglądowa Verduci i wsp. przedstawiająca aktualne dane dotyczące efektów spożywania mleka krowiego i mleka modyfikowanego typu Junior (ang. young child formula, YCF – mleko modyfikowane dla młodszych dzieci) przez małe dzieci. Jak zauważają autorzy publikacji, dostarczenie małym dzieciom odpowiedniej ilości składników odżywczych w diecie może być trudne, szczególnie w przypadku witaminy D, żelaza, cynku, kwasu eikozapentaenowego (ang. eicosapentaenoic acid, EPA) oraz kwasu dokozaheksaenowego (ang. docosahexaenoic acid, DHA). Mleko krowie często stanowi element diety dzieci w wieku 12-36 miesięcy, jednak w wielu przypadkach spożywają one zbyt dużo białka oraz za mało ww. mikro- i makroelementów[1]^{,[2],[3],[4],[5]}. Z tego powodu zainteresowanie wzbudza możliwy wpływ stosowania YCF na dietę i zdrowie małych dzieci, jednak w aktualnych zaleceniach Europejskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci (European Society for Paediatric Gastroenterology, Hepatology and Nutrition, ESPGHAN) z 2018 r. stwierdzono, że nie jest konieczne rutynowe podawanie YCF dzieciom w wieku 1-3 lat⁶. Niemniej stosowanie tych produktów może zwiększać spożycie żelaza, witaminy D oraz wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, a także zmniejszać spożycie białka[6]. Te same efekty można również osiągnąć za pomocą mleka następnego⁶. Ponadto w publikacji ESPGHAN podkreślono, że dostępne są także inne strategie optymalizacji żywienia, obejmujące promowanie stosowania zdrowej, urozmaiconej diety oraz spożywanie wzbogaconych pokarmów i suplementów⁶.

W omawianej pracy przytoczono wyniki przeprowadzonego w Irlandii badania z udziałem 85 dzieci w wieku 12-24 miesięcy otrzymujących wyłącznie mleko krowie lub pijących zarówno YCF w ilości ≥ 100 g/dobę, jak i mleko krowie. Stwierdzono w nim niższe spożycie białka, nasyconych kwasów tłuszczowych oraz witamin B₆ i B₁₂ oraz wyższą podaż węglowodanów, błonnika, żelaza, cynku oraz witamin C i D wśród dzieci otrzymujących YCF, przy porównywalnej podaży energii, tłuszczów, sodu, wapnia, kwasu foliowego i witamin A, B₁, B₂ i B₃[7]. Wszystkie dzieci spożywające YCF otrzymywały zalecaną ilość żelaza, podczas gdy u 59% uczestników pijących wyłącznie mleko krowie spożycie żelaza było poniżej rekomendowanych ilości. Wyniki podsumowano stwierdzeniem, że stosowanie YCF u małych dzieci może przyczyniać się do odpowiedniej podaży energii oraz mikro- i makroelementów w diecie.

Kolejną przytoczoną przez Verduci i wsp. publikacją jest praca prezentująca wyniki wieloośrodkowego badania klinicznego z randomizacją i podwójnie ślepą próbą, przeprowadzonego w Nowej Zelandii i Australii z udziałem 160 zdrowych dzieci, rekrutowanych w wieku 12 miesięcy i biorących udział w badaniu przez 1 rok[8]. Grupa interwencyjna otrzymywała 300 ml/dobę YCF o zmniejszonej ilości białka, w porównaniu z mlekiem krowim, i wzbogaconą o witaminę D, żelazo, pro- i prebiotyki. Grupa kontrolna otrzymywała natomiast pełne, pasteryzowane i homogenizowane mleko krowie, również przygotowywane z proszku. Po 6 miesiącach interwencji nie stwierdzono różnic w zawartości tkanki tłuszczowej w ciele, jednak po 12 miesiącach była ona istotnie (średnio o 2,2 punkty procentowe) niższa w grupie interwencyjnej, przy braku różnic w masie ciała, wskaźniku masy ciała (ang. body mass index, BMI), obwodzie talii, a także wartościach z-score BMI oraz masy i długości ciała. Podaż energetyczna była porównywalna w obu grupach, jednak dzieci otrzymujące YCF spożywały istotnie mniej białka (46 ± 10 g/dobę vs 51 ± 12 g/dobę). Jak zauważają autorzy publikacji, wyniki te wskazują na mniejszą ilość tkanki tłuszczowej u dzieci otrzymujących mniej białka i odnoszą to do wyników innych badań wskazujących na związek pomiędzy podażą białka w wieku pediatrycznym a otyłością[9].

Dodatkowa analiza uczestników opisanego powyżej badania wykazała również wyższe spożycie witaminy C i żelaza oraz niższe witaminy B₂ i potasu u dzieci otrzymujących oceniane YCF[10]. Równocześnie w obu grupach odnotowano niższą niż zalecana podaż witaminy D, potasu, miedzi i jodu. W grupie interwencyjnej stwierdzono jednak większą adekwatność diety w wieku 18-23 miesięcy. W kolejnej analizie danych z tego badania, dotyczącej jednak wyłącznie dzieci z ośrodka w Nowej Zelandii, porównano grupę pacjentów otrzymujących YCF z uczestnikami pijącymi mleko krowie pod kątem podaży białka, wzrastania oraz stężenia IGF-1 w surowicy w wieku 2 lat[11]. Podobnie jak w przypadku analizy wszystkich uczestników badania, również w tej publikacji opisano mniejszą ilość tkanki tłuszczowej w wieku 2 lat u dzieci spożywających badane YCF o niższej zawartości białka. Ponadto stwierdzono istotny, niezależny związek pomiędzy stężeniem IGF-1 w surowicy a ilością spożywanego białka pochodzącego z mleka krowiego.

Autorzy podsumowują publikację stwierdzeniem, że zindywidualizowane strategie żywieniowe mogą promować zdrową dietę ze zoptymalizowaną podażą składników odżywczych, jednak konieczne są dalsze badania w celu określenia wpływu YCF na rozwój i zdrowie małych dzieci.