Stosowanie synbiotyków w AZS – wyniki metaanalizy

Autor: Jędrzej Sarnecki

Opracowanie na podstawie: Chang YS, Trivedi MK, Jha A i wsp. Synbiotics for Prevention and Treatment of Atopic Dermatitis: A Meta-analysis of Randomized Clinical Trials. JAMA Pediatr 2016.01.25 doi: 10.1001/jamapediatrics.2015.3943.

W ostatnim czasie przeprowadzono wiele badań poświęconych poszukiwaniu przyczyny zaobserwowanego w ostatnich dekadach wzrostu częstości występowania chorób alergicznych. Jedna z hipotez zakłada, że są za to odpowiedzialne zaburzenia w składzie bakteryjnej flory jelitowej. Wskazują na to m.in. wyniki 2 badań, w których stwierdzono znacząco mniejszą liczbę bifidobakterii w mikrobiocie jelitowej u dzieci z atopowym zapaleniem skóry (AZS)[1]^,[2]. W związku z tymi doniesieniami prowadzone są badania nad możliwością stosowania prebiotyków (substancji mogących stymulować rozwój konkretnych szczepów bakterii), probiotyków (zawierających żywe kultury mikroorganizmów) lub synbiotyków (składających się z pre- i probiotyków) w zapobieganiu i leczeniu AZS.

Chang i wsp. przeprowadzili metaanalizę dotychczasowych badań klinicznych z randomizacją oceniających efekty stosowania synbiotyków w profilaktyce i leczeniu AZS u dzieci, której wyniki zostały opublikowane w 2016 r. na łamach JAMA Pediatrics. W analizie uwzględniono 8 badań spełniających ustalone wcześniej kryteria – wszystkie były badaniami z randomizacją i podwójnie ślepą próbą, 6 dotyczyło leczenia synbiotykami (łącznie 369 dzieci), a 2 wykonano w celu określenia możliwości wykorzystania tych preparatów w zapobieganiu AZS (1320 uczestników).

Efekty leczenia synbiotykami oceniano na podstawie wyników skali SCORAD, w ramach której określa się rozległość zmian skórnych, stopień nasilenia objawów (charakter zmian skórnych) oraz odczuwane przez chorego dolegliwości. W 6 badaniach poświęconych stosowaniu terapeutycznemu synbiotyków w AZS czas przyjmowania preparatu wynosił między 8 a 12 tygodni. Średnia ważona różnic (ang. weighted mean difference, WMD) w wynikach punktacji SCORAD między grupami otrzymującymi synbiotyk a grupami kontrolnymi po 8 tygodniach trwania badań wyniosła -6,56 (95% CI -11,43 – -1,68; p = 0,008). Autorzy omawianej publikacji zaznaczają jednak, że zaobserwowano znaczną heterogeniczność wyników uwzględnionych badań. Odnotowano również istotnie lepsze efekty stosowania preparatów zawierających > 1 gatunek bakterii. WMD różnic pomiędzy grupami interwencyjnymi a kontrolnymi dla 3 badań, w których zastosowano synbiotyki z kilkoma szczepami mikroorganizmów, wynosił -7,32 (95% CI -13,98 – -0,66; p = 0,03). Analiza pozostałych badań, w których podawano preparaty z wyłącznie 1 gatunkiem bakterii, wskazała na brak statystycznie istotnego wpływu na wyniki oceny nasilenia AZS. Istotny wpływ na przebieg choroby stwierdzono również wyłącznie w przypadku podawania synbiotyków pacjentom w wieku > 1. r.ż.

Ryzyko względne rozwoju choroby, obliczone przez autorów metaanalizy na podstawie 2 badań klinicznych oceniających skuteczność stosowania synbiotyków w prewencji AZS, wynosiło 0,44, jednak nie jest to wynik istotny statystycznie (95% CI 0,11 – 1,83; p = 0,26). W jednym z uwzględnionych badań kobiety w ciąży przyjmowały synbiotyk przez 2-4 tygodnie przed porodem, a następnie przez 6 miesięcy preparat otrzymywały ich dzieci. W drugim badaniu rozpoczynano trwające pół roku podawanie synbiotyku noworodkom w pierwszych 3 dniach życia. W celu lepszej oceny skuteczności stosowania synbiotyków w profilaktyce AZS konieczne jest przeprowadzenie kolejnych badań klinicznych. Interesujące są w tym kontekście wyniki przeprowadzonej niedawno metaanalizy 14 badań klinicznych oceniających stosowanie probiotyków w zapobieganiu AZS u dzieci < 2. r.ż. – stwierdzono w niej istotne obniżenie ryzyka względnego (RR 0,69; 95% CI 0,62 – 0,78)[3].

Publikacja Changa i wsp. wskazuje, że dostępne obecnie dane świadczą o korzystnych efektach stosowania synbiotyków zawierających > 1 gatunek bakterii w leczeniu dzieci > 1. r.ż. Konieczne jest przeprowadzenie dodatkowych badań w celu identyfikacji szczepów bakterii i typów prebiotyków o najkorzystniejszym wpływie na przebieg choroby oraz ustalenia możliwości ich stosowania w profilaktyce AZS.