Związek pomiędzy chorobami alergicznymi a niedokrwistością

Autor: Jędrzej Sarnecki

Opracowanie na podstawie: Drury KE, Schaeffer M, Silverberg JI. Association Between Atopic Disease and Anemia in US Children. JAMA Pediatr 2016;170(1):29-34.

Choroby alergiczne, takie jak atopowe zapalenie skóry (AZS), alergiczny nieżyt nosa, astma czy alergie pokarmowe, wiążą się z występowaniem przewlekłego stanu zapalnego, a także zwiększają ryzyko rozwoju otyłości, nadciśnienia tętniczego, chorób sercowo-naczyniowych, nawracających infekcji skóry czy depresji^1-5. Potencjalnie alergie lub leki stosowane w ich leczeniu mogą zwiększać także prawdopodobieństwo wystąpienia u chorych dzieci niedokrwistości. W celu sprawdzenia tej hipotezy Drury i wsp. przeprowadzili badanie, którego wyniki zostały opublikowane na łamach JAMA Pediatrics w styczniu 2016 r.

Aby ocenić, czy choroby alergiczne mogą być związane z częstszym występowaniem niedokrwistości, autorzy omawianej publikacji przeanalizowali dane z lat 1997-2013 dotyczące ponad 200 tys. dzieci i nastolatków, pochodzące z amerykańskiego badania ankietowego poświęconego stanowi zdrowia obywateli (US National Health Interview Survey). Na podstawie tych informacji częstość występowania alergicznego nieżytu nosa w populacji pediatrycznej oszacowano na 17,1%, astmy 12,8%, AZS 9,5%, alergii pokarmowych 4,2%, a niedokrwistości na 1,1%. Odnotowano większe niż w zdrowej populacji rówieśników ryzyko niedokrwistości u dzieci z jakąkolwiek chorobą alergiczną – iloraz szans (ang. odds ratio, OR) wystąpienia u nich anemii wynosił 1,83 (95% CI 1,58-2,13, p < 0,001). Z największym ryzykiem anemii związane były alergie pokarmowe (OR 2,08; 95% CI 1,71-2,52), OR dla AZS wynosiło 1,83 (95% CI 1,58-2,13), dla alergicznego nieżytu nosa 1,57 (95% CI 1,36-1,81), a dla astmy 1,31 (95% CI 1,14-1,51). Stwierdzono również wzrastanie ryzyka niedokrwistości wraz z liczbą współwystępujących u dziecka chorób alergicznych.

Drugim elementem badania była analiza wyników zebranych w ramach programu National Health and Nutrition Examination Survey, w trakcie którego w latach 1999-2012 zbadano próbki krwi pobrane od ponad 30 tys. dzieci. Niedokrwistość rozpoznawano na podstawie odpowiednich norm dla wieku i płci. Stwierdzono występowanie większego ryzyka niedokrwistości [dostosowany OR (ang. adjusted odds ratio, aOR) 1,33; 95% CI 1,04-1,70; p = 0,02]. Związek był szczególnie silny z niedokrwistością mikrocytarną [średnia objętość erytrocytu (MCV) < 80 µm³] – aOR wynosił 1,61 (95% CI, 1,09-2,38; p = 0,02). Nie zauważono natomiast istotnego statystycznie związku alergicznego nieżytu nosa z niedokrwistością. Obie choroby były z kolei związane z niższym ryzykiem niedokrwistości makrocytarnej (MCV > 100 µm³) oraz nie wpływały na występowanie niedokrwistości normocytarnej.

Nie jest dokładnie określony mechanizm, w jakim choroby alergiczne mogłyby zwiększać ryzyko anemii. Zaobserwowany związek z niedokrwistością mikrocytarną może wskazywać na rolę niedoboru żelaza w etiopatogenezie zaburzenia lub na występowanie u tych pacjentów niedokrwistości chorób przewlekłych. Niedobór żelaza może wynikać z niedożywienia (zaobserwowano podwyższone ryzyko w przypadku alergii⁶) lub unikania przez dziecko z alergią pewnych rodzajów pokarmów. Niezależnie od mechanizmu, w jakim rozwija się anemia u chorych z alergiami, istotna jest świadomość lekarzy o istnieniu takiego związku. Zgłaszane przez pacjenta zmęczenie może wynikać nie tylko z trudności z oddychaniem czy z obecności zmian skórnych, lecz także z zaburzeń hematologicznych.

1. Zhang A, Silverberg JI. Association of atopic dermatitis with being overweight and obese: a systematic review and meta-analysis. J Am Acad Dermatol 2015;72(4):606-616.e4.
2. Silverberg JI, Becker L, Kwasny M i wsp. Central obesity and high blood pressure in pediatric patients with atopic dermatitis. JAMA Dermatol 2015;151(2):144-152.
3. Silverberg JI, Greenland P. Eczema and cardiovascular risk factors in 2 US adult population studies. J Allergy Clin Immunol 2015;135(3):721-728.e6.
4. Juhn YJ. Risks for infection in patients with asthma (or other atopic conditions): is asthma more than a chronic airway disease? J Allergy Clin Immunol 2014;134(2):247-259.
5. Yaghmaie P, Koudelka CW, Simpson EL. Mental health comorbidity in patients with atopic dermatitis. J Allergy Clin Immunol 2013;131(2):428-433.
6. Paassilta M, Kuusela E, Korppi M i wsp. Food allergy in small children carries a risk of essential fatty acid deficiency, as detected by elevated serum mead acid proportion of total fatty acids. Lipids Health Dis 2014;13:180.