Farmakologiczne metody leczenia naczyniaków wczesnodziecięcych

Autor: Jędrzej Sarnecki

Opracowanie na podstawie: Chinnadurai S, Fonnesbeck C, Snyder KM i wsp. Pharmacologic Interventions for Infantile Hemangioma: A Meta-analysis. Pediatrics 2016.01.15 pii:peds.2015-3896.

Naczyniaki wczesnodziecięce (ang. infantile hemangioma, IH) są najczęściej spotykanymi guzami u dzieci. Szacuje się, że występują u ok. 4-5% niemowląt, częściej u dziewczynek oraz w przypadku porodu przedwczesnego[1]. Są guzami łagodnymi, jednak mogą prowadzić do powikłań, takich jak owrzodzenia, którym towarzyszą stan zapalny, ból i krwawienie. U większości dzieci IH nie są obecne przy urodzeniu, stają się widoczne dopiero po kilku pierwszych tygodniach życia i osiągają 80% swojego maksymalnego rozmiaru między 3. a 5. m.ż. Najczęściej są zlokalizowane na głowie. U wielu dzieci ulegają one samoistnej inwolucji, nie prowadząc do powikłań, jednak u części pacjentów nawet po całkowitym zaniknięciu naczyniaka w jego miejscu mogą pozostawać trwałe zmiany skórne powodujące problemy estetyczne lub funkcjonalne.

Wszystkie dzieci z IH powinny znajdować się pod obserwacją lekarza, szczególnie w początkowej fazie rozwoju zmiany. Decyzja o konieczności leczenia IH oraz wybór metody postępowania zależą od jego charakteru – uwzględnia się rozmiar, lokalizację i podtyp naczyniaka, tempo jego wzrastania oraz wpływ na funkcjonowanie dziecka.

W ramach farmakologicznego leczenia naczyniaków wczesnodziecięcych stosuje się β-blokery lub glikokortykosteroidy (GKS). Korzystny wpływ propranololu na IH został odkryty w 2008 r., a w 2014 FDA zarejestrowała IH jako jedno ze wskazań do jego stosowania. Wcześniej lekiem z wyboru były GKS, które ze względu na mniejszą skuteczność i występowanie istotnych działań niepożądanych są obecnie rzadziej stosowane. W lutym 2016 r. na łamach Pediatrics Chinnadurai i wsp. opublikowali wyniki metaanalizy wykonanej w celu oceny skuteczności leczenia farmakologicznego IH różnymi lekami oraz występowania działań niepożądanych. W badaniach podawano pacjentom propranolol, timolol i triamcynolon miejscowo oraz GKS doustnie. Autorzy uwzględnili 18 badań przeprowadzonych w latach 1982-2015 z udziałem noworodków, niemowląt i dzieci do 18. r.ż., u których rozpoznano lub podejrzewano IH.

Z przeprowadzonej metaanalizy wynika, że doustne podawanie propranololu wiąże się z najwyższą oczekiwaną średnią zmniejszenia naczyniaka wczesnodziecięcego [95%; 95% BCI (ang. Bayesian credible interval): 88-99%] przy wysokiej sile dowodów. W przypadku stosowania doustnych GKS średnia wynosiła 43% (95% BCI: 21-66%). Ograniczona ilość i jakość danych dotyczy miejscowego  stosowania timololu (62%, 95% BCI:39-83%) i triamcynolonu (58%, 95% BCI:22-93%). Istnieje także niewiele danych dotyczących skuteczności stosowania propranololu miejscowo w leczeniu IH.

Przeprowadzona metaanaliza wskazuje na dobrze udokumentowaną, znaczącą skuteczność stosowania propranololu w leczeniu naczyniaków wczesnodziecięcych. W badaniach porównujących skuteczność wykorzystywania poszczególnych leków stwierdzono, że propranolol powoduje istotnie większe zmniejszenie IH w porównaniu z inwolucją odnotowywaną u dzieci wyłącznie obserwowanych, otrzymujących placebo lub przyjmujących glikokortykosteroidy. W omawianej analizie uwzględniono również 2 małe badania kliniczne porównujące skuteczność innych β-blokerów z propranololem – odnotowano w nich podobne efekty terapii, jednak do potwierdzenia tych wniosków konieczne jest przeprowadzenie kolejnych badań.