Stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych w leczeniu objawowym infekcji dróg oddechowych a ryzyko rozwoju ropniaka opłucnej

Autor: Patryk Lipiński

Opracowanie na podstawie: Le Bourgeois M, Ferroni A, Lereuz-Ville M i wsp. Non-steroidal anti-inflammatory drug without antibiotics for acute viral infection increases the empyema risk in children: a matched case-control study. J Pediatr 2016;175:47-53.

Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) należą do jednych z najczęściej stosowanych grup leków w leczeniu objawowym zakażeń. Nie zaleca się ich podawania w ostrej biegunce ze względu na działanie nefrotoksyczne, które może się ujawnić przy odwodnieniu towarzyszącym chorobie podstawowej. Istnieje także hipoteza o związku przyczynowym między stosowaniem NLPZ w przebiegu ospy wietrznej a wystąpieniem martwiczego zapalenia powięzi.

W sierpniu 2016 r. na łamach The Journal of Pediatrics ukazał się artykuł podkreślający związek pomiędzy stosowaniem NLPZ w leczeniu zakażeń wirusowych (zwłaszcza układu oddechowego), a rozwojem ropniaka opłucnej.

Ropniak stanowi rodzaj zapalenia powierzchownego ograniczonego, w którym wysięk gromadzi się w fizjologicznych przestrzeniach organizmu (np. w jamie opłucnej). Badanie Le Bourgeois i wsp. objęło 83 dzieci z ropniakiem opłucnej (potwierdzonym radiologicznie) i objawami ostrej infekcji wirusowej w ciągu 15 poprzedzających dni oraz 83 dzieci (grupa kontrolna) z niepowikłaną ostrą infekcją wirusową. Ostre infekcje wirusowe zostały zaklasyfikowane do jednej z 3 grup: infekcje górnych (grupa 1) lub dolnych (grupa 2) dróg oddechowych oraz pozostałe (grupa 3) – ospa wietrzna, ostra biegunka, infekcja wirusami Herpes. Większość stanowiły dzieci z objawami infekcji górnych dróg oddechowych. Do dodatkowych kryteriów należały: czas wdrożenia leczenia (w ciągu 72 godz. od pierwszych objawów infekcji) oraz czas kontynuowania terapii (antybiotykoterapia co najmniej 6 dni, stosowanie NLPZ/acetaminofenu co najmniej 1 dzień). W każdym przypadku ropniaka dokonano drenażu, pobierając płyn do badań chemicznych i mikrobiologicznych. Spośród 79 przypadków, w których udało się wyhodować bakterie, 86% stanowił Streptococcus pneumoniae. Wykazano zwiększone ryzyko (2,79%) rozwoju ropniaka opłucnej w grupie dzieci leczonych NLPZ. Co ciekawe, ryzyko rozwoju ropniaka opłucnej było mniejsze wśród dzieci stosujących antybiotykoterapię i NLPZ. Nie wykazano związku między stosowaniem acetaminofenu (paracetamolu) a rozwojem ropniaka opłucnej. Autorzy konkludują, iż NLPZ nie powinny być stosowane jako leki pierwszego rzutu w terapii przeciwgorączkowej infekcji wirusowych u dzieci.

Nie jest to pierwsze doniesienie o potencjalnym związku między stosowaniem NLPZ w terapii zakażeń dróg oddechowych a rozwojem ropniaka opłucnej. Elemraid i wsp. w pracy opublikowanej w lipcu 2015 r. na łamach Pediatric Pulmonology przedstawili grupę 160 dzieci z radiologicznie potwierdzonym zapaleniem płuc; ropniak opłucnej rozwinął się u 40 (25%) dzieci¹. Autorzy wykazali, że wśród dzieci z ropniakiem opłucnej znacznie częściej stosowany był ibuprofen w leczeniu przedszpitalnym (82% vs 46% nieleczonych ibuprofenem)¹.

Paracetamol i ibuprofen należą do najczęściej zalecanych leków w terapii przeciwgorączkowej. Bezpieczna dawka ibuprofenu u dzieci to maks. 10 mg/kg m.c., podawane co 6-8 godz., czyli do 30 mg/kg m.c./dobę. Lek ten jest tak samo skuteczny jak paracetamol w dawce do 15 mg/kg m.c. u dzieci, podawany co 4 godz., czyli do 75 mg/kg m.c./dobę. W świetle nowych doniesień o działaniach niepożądanych NLPZ wydają się być zasadne dalsze badania nad stosowaniem leków przeciwgorączkowych w terapii zakażeń wirusowych dróg oddechowych u dzieci.

Piśmiennictwo

1. Elemraid MA, Thomas MF, Blain AP i wsp. Risk factors for the development of pleural empyema in children. Pediatr Pulmonol 2015;50(7):721-726.