Stosowanie probiotyków w prewencji cukrzycy typu I

Autor: Jędrzej Sarnecki

Opracowanie na podstawie: Uusitalo U, Liu X, Yang J i wsp. Association of Early Exposure of Probiotics and Islet Autoimmunity in the TEDDY Study. JAMA Pediatr 2016;170(1):20-28.

Publikacje z ostatnich lat wskazują na możliwość istnienia związku pomiędzy składem mikrobioty jelitowej dzieci a rozwojem cukrzycy typu I – m.in. w badaniu przeprowadzonym w 2015 r. u dzieci z cukrzycą typu I stwierdzono mniejszą różnorodność gatunkową w obrębie flory bakteryjnej jelit niż u ich zdrowych rówieśników[1]. Inne prace sugerujące tę zależność donoszą o występowaniu większego odsetka bakterii należących do typu Bacteroidetes we florze bakteryjnej pacjentów pediatrycznych z cukrzycą insulinozależną[2]. Potencjalnym mechanizmem wiążącym stan mikrobioty jelitowej z cukrzycą może być wpływ bakterii na funkcjonowanie bariery jelitowej oraz na przepuszczalność ściany jelita[3]^,[4], której zwiększenie może być czynnikiem oddziałującym na ryzyko rozwoju cukrzycy typu I[5].

Na jelitową florę bakteryjną dziecka wpływają m.in. sposób urodzenia, środowisko, w którym przebywa, dieta oraz higiena. Na łamach JAMA Pediatrics w styczniu 2016 r. opublikowano wyniki badania UUsitalo i wsp., przeprowadzonego w celu potwierdzenia istnienia tych zależności oraz określenia wpływu stosowania probiotyków w 1. r.ż. na ryzyko rozwoju cukrzycy typu I.

W badaniu oceniano związek przyjmowania probiotyków w 1. r.ż. z rozwojem autoimmunologicznej reakcji skierowanej przeciwko wyspom trzustkowym (ang. islet autoimmunity, IA) u dzieci z podwyższonym ryzykiem cukrzycy, identyfikowanych na podstawie HLA (ang. human leukocyte antigens). W badaniu uczestniczyło 7473 dzieci z Niemiec, Finlandii, Szwecji i USA – badacze zbierali dane dotyczące ich diety oraz stosowania probiotyków od momentu urodzenia. Krew początkowo pobierano co 3 miesiące (między 3. a 48. m.ż.), a następnie co pół roku, w celu oceny IA – za utrzymującą się reakcję autoimmunologiczną uznawano występowanie przeciwciał przeciwko insulinie, dekarboksylazie kwasu glutaminowego lub białkowej fosfatazie insulinowej w ≥ 2 następujących po sobie badaniach.

Uusitalo i wsp. stwierdzili, przy uwzględnieniu czynników mogących wpływać na wyniki, takich jak płeć, sposób porodu czy nikotynizm matki, zmniejszające ryzyko rozwoju reakcji autoimmunologicznej przeciw wyspom trzustkowym efekty przyjmowania przez dzieci probiotyków w pierwszych 27 dniach życia. Współczynnik hazardu (ang. hazard ratio, HR) rozwoju IA był istotnie statystycznie niższy u dzieci otrzymujących w 1. m.ż. probiotyki w porównaniu z dziećmi rozpoczynającymi ich przyjmowanie później lub nigdy ich nieotrzymującymi (HR 0,66; 95% CI 0,46-0,94). Nie stwierdzono wpływu probiotyków przyjmowanych w kolejnych miesiącach życia na ryzyko wystąpienia IA. Rezultatem dalszej analizy zebranych danych było ustalenie przez badaczy, że przyjmowanie probiotyków w pierwszych 27 d.ż. wpływało na ryzyko wystąpienia IA tylko u pacjentów z HLA-DR3 i DR4 (HR 0,40; 95% CI 0,21-0,74), natomiast nie miało znaczenia u dzieci o innym genotypie (HR 0,97; 95% CI 0,62-1,54).

Jak podsumowują autorzy publikacji, wyniki badania wskazują, że przyjmowanie probiotyków w pierwszych 27 d.ż. przez dzieci o podwyższonym ryzyku rozwoju cukrzycy typu I z HLA-DR3 lub DR4 zmniejsza u nich o 60% ryzyko reakcji autoimmunologicznej skierowanej przeciwko wyspom trzustkowym. Ponieważ dzieci uczestniczące w badaniu przyjmowały różne gatunki bakterii, przede wszystkim z rodzajów Lactobacillus i Bifidobacterium, nie udało się ustalić, które szczepy miały największy wpływ.